سوال و پاسخ ( بیماری دیابت چه تاثیری برروی پاها دارد؟)
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان,سوال و پاسخ
کسانی که بیماری دیابت دارند، افزایش قند خون آنان به مدت طولانی، باعث ایجاد مشکلات و عوارضی میشود که یکی از عوارض، تاثیر آن بر پاهای شخص است. بیشترین موارد تاثیر گذار سیستم عصبی و محیطی بدن شخص است.
_ آسیب عصبی ناشی از دیابت چیست؟
اگر دیابت از نوع غیر قابل کنترل باشد، بر روی سیستم عصبی تاثیر میگذارد و زمانی که بر روی عصب پاها تاثیر بگذارد در این صورت شخص احساس سرما و گرما را از دست میدهد. به این از دست دادن حس، دیابت حسی ـ عصبی گفته میشود. اگر در اثر این بیحسی قسمتی از پای شخص جراحت پیدا کند و خود شخص متوجه آن نشود، در این صورت زخم بزرگتر شده و احتمال آلودگی آن بالا میرود. عضلات پا دیگر مثل سابق واکنش نشان نمیدهد و توانایی ندارد.
_ بیماریهای مربوط به رگها
دیابت بر روی رگهای خونی اثر گذاشته و جریان خون را در آنها تغییر میدهد. به جریان خون ضعیف در پاها و دستها، بیماریهای مربوط به رگ گفته میشود. جریان خون نامنظم بر روی رگهای خونی قلب تاثیر میگذارد. اگر در قسمتی از بدن دچار عفونت شدید، و این عفونت از بین نرفت خطر افزایش عفونت و در نهایت فرسودگی عضو وجود دارد.( در اثر نرسیدن خون به بافت عفونی)
_ مشکلات مربوط به پاها در افراد دیابتی
در افراد دیابتی درد پاها میتواند منجر به عفونت ( در اثر کاهش جریان خون) و یا بیماریهای جدی دیگر و در نهایت قطع عضوی از پا شود.
دیابت یا مرض قند از بیماریهای شایع و ناتوان کننده انسان است که میتواند مشکلات جدی را برای اندامها ایجاد کند. یکی از این مشکلات زخمهای مزمن و مقاوم به درمانی است که معمولا در کف پای این بیماران ایجاد میشود. این عارضه را پای دیابتی Diabetic foot هم میگویند.
مشکلاتی که برای پای افراد مبتلا به دیابت ایجاد میشود به علت دو اشکال عمدهای است که دیابت مسبب آن است. این دو مشکل اختلالات اعصاب محیطی و کم شدن جریان خون اندام است.
اختلال عروقی زمینهساز بروز زخم در پای فرد مبتلا به دیابت است.
کف پا دورترین قسمت بدن از قلب است و نسبت به دیگر بافتهای بدن خون کمی دریافت میکند. به همین علت است که در هوای سرد اولین جایی از اندام که سرد میشود پا است.
بیماری دیابت در بلند مدت موجب کم شدن جریان خون در همه بدن میشود ولی این مشکل در پا بیشتر از جاهای دیگر خودش را نشان میدهد. همین امر موجب میشود که زخمهایی که بطور مرتب در اثر آسیبهای محیطی در پای همه افراد ایجاد میشوند ولی بسرعت خوب میشوند در پای این افراد خوب نشود چون بهبود زخم به مواد غذایی و اکسیژن نیاز دارد که از راه خون به بافتها میرسد.
میکروبها هم زمینه را مساعد دیده و بر روی زخم ایجاد شده شروع به فعالیت کرده و عفونت ایجاد میکنند. به علت کاهش جریان خون پا گلبولهای سفید هم کمتر به محل زخم رفته و دفاع ایمنی بافت کم میشود. خود بیماری دیابت هم بطور کلی دفاع ایمنی بدن را کاهش میدهد. این امر موجب گسترش عفونت در زخم و تاخیر در بهبود آن میشود.
در دیابت کاهش حس به علل اختلال در عملکرد اعصاب محیطی وجود دارد
مشکل دیگر افراد دیابتی اختلال در کارکرد اعصاب محیطی است که موجب کم شدن حس لمس در پای آنها میشود. این کاهش حس موجب خشکی و ایجاد شکافهایی در پوست شده که زمینه را برای ایجاد زخم فراهم میکند. از طرف دیگر بیمار به علت کاهش حس کمتر متوجه آسیبهای محیطی میشود. مثلا پا بدون اینکه شخص متوجه شود در مجاورت شی داغ قرار گرفته و میسوزد و یا بر روی شی برنده رفته و زخم میشود.
وقتی هم که آسیبی به پوست میرسد به علت اختلال در حس درد بیمار تا مدتها متوجه آن نمیشود و این موجب پیشرفت عفونت در زخم میشود.
اختلالات اعصاب در پای افراد دیابتی میتواند در بلند مدت موجب فلج شدن عضلات کف پا شده و این فلجی موجب تغییر شکلیهای مختلفی در پا میشود. تغییر شکل یافتن پا به نوبه خود موجب میشود در موقع راه رفتن به قسمتهای خاصی از کف پا فشارهای بیشتری وارد شود و این فشارها زمینه را برای بروز زخم فشاری فراهم میکنند.
اختلالات بینایی هم که از عوارض دیابت است میتواند به ایجاد این عارضه کمک کند. دید کم موجب میشود بیمار نتواند بخوبی جلوی پای خود را ببیند و پا را در موقعیتهای نامناسب قرار میدهد که این موضوع احتمال آسیب دیدن پا را بیشتر میکند.
تمام این موارد دست به دست هم میدهند تا موجب شوند کف پای بیمار زخمهای شدید و مقاوم به درمانی پیدا کند. زخم پای دیابتی در حدود ۷-۵ درصد افراد مبتلا به دیابت ایجاد میشود. این زخمها در نهایت موجب قطع عضو در ۵-۰٫۵ درصد افراد دیابتی میگردند.
عفونت کف پای این بیماران در ابتدا محدود به پوست است ولی بعد از مدتی به بافتهای عمقی و استخوانهای کف پا هم سرایت کرده موجب عفونت استخوان یا استئومیلیت میشوند. در عفونت پای این بیماران بیش از یک میکروب فعالیت دارند ولی شایعترین آنها استافیلوکوک طلایی است.
_ آیا این مشکلات قابل پیشگیری است؟
اگر از روشهای صحیح مراقبتی استفاده کنید یا در صورت مبتلا شدن سریعتر اقدام کنید میتوانید از عوارض جدی جلوگیری به عمل آورید. در این قسمت راهکارهایی را برای مقابله با مشکلات پاها برایتان پیشنهاد میکنیم:
۱٫ مراقب خود باشید و حواستان باشد که دیابت دارید. به توصیههای پزشک معالج خود در ضمینه تغذیه و ورزش و درمان عمل کنید. قندخون خود را در حد نصابی که پزشکان مشخص کرده اند حفظ کنید.
۲٫ هر روز پاهای خود را از نظر زخم، پینه، قرمزی، برآمدگی و دیگر عواملی که در اینجا ذکر شد چک کنید.
۳٫ هر روز پاهایتان را با آب ملایم و صابون ملایم شستشو دهید.
* هیچگاه پای خود را خیس نکنید.
* پاهایتان را و به خصوص بین انگشتان را خوب خشک کنید.
* اگر پوست پایتان خشک است، بعد از شست و شو از پمادها و لوسیونهای نرم کننده استفاده کنید.
* لوسیون را بین انگشتان پا استفاده نکنید. پزشک به شما خواهد گفت که کدام لوسیون برای پایتان مناسب است.
۴٫ زمانی که از حمام بیرون آمدید، و یا زمانی که پای شما خیس است روی زگیلها و میخچهها را به آرامی فقط در یک جهت سنگ پا بکشید.
۵٫ هفتهای یکبار ناخنهای خود را چک کنید.
* ناخنها را به صورت راست با ناخن گیر بچینید.
* گوشههای ناخنها را نگیرید.
* بعد از گرفتن ناخنها با سوهان آنها را هموار کنید.
۶٫ همیشه از جورابهای کشی و مناسب پاها استفاده کنید.
* اگر در پاها احساس سرما میکنید شبها هم جوراب بپوشید.
* همیشه از کفشهای راحتی و جلو بسته استفاده کنید.
* هیچگاه از صندل استفاده نکنید و هیچگاه پا برهنه راه نروید حتی در خانه.
* کفشهایی بپوشید که اندازه پایتان باشد.
* کفشهایی بخرید که از جنس چرم و کتان باشد و به راحتی خم و راست شود.
* در مغازهها کفشهای گشادی یافت میشود که مناسب افراد با ایرادات انگشتی هستند و انگشتان پا میتوانند آزادانه در آن حرکت کنند.
۷٫ سعی کنید خون در پایتان جریان داشته باشد. در زمان نشستن پایتان را بالا بگیرید. زیاد پای خود را خم نکنید. انگشتان پا را مرتب تکان دهید و روی پاشنه راه بروید.
۸٫ اگر سیگاری هستید، سیگار کشیدن را ترک کنید زیرا سیگار تعادل جریان خون را به خطر میاندازد.
۹٫ به یک متخصص بیماری پا مراجعه کنید حتی اگر مشکلی در زمینه پا نداشته باشید. و مطمئن شوید که در هر جلسه پایتان را به صورت دقیق بررسی میکند. معاینه سالانه پوست پا از نظر قرمزی و… و درجه حرارت پا همچنین میزان حساسیت پا برای چک کردن سلولهای پا ضروری است.
_ چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر یکی از علامتهای زیر را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.
* تغییر رنگ پوست پا
* تغییر دمای پا
* ورم در پا یا پاشنه
* درد در پاها
منابع:
۱- seemorgh.com
۲- hidoctor.ir