افسردگی بیماری است یا نشانه التهاب؟
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان
تازهترین تحقیقات درمورد افسردگی به ما میگوید، افسردگی یک بیماری نیست، بلکه یک علامت چند وجهی از فعالیت مزمن سیستمایمنی است.
بهطور واضحتر: افسردگی میتواند علامتی از التهاب مزمن باشد.
این ایده که افسردگی و سایر بیماریهای مربوط به روان، به دلیل عدم تعادل هورمونها مخصوصا سروتونین و نور اپی نفرین به وجود میآیند، آنچنان در ذهن همهی ما جا افتاده است که زیر سوال بردن آن تقریبا غیرممکن به نظر میرسد و داروهای ضدافسردگی که بر اساس تئوری عدم تعادل هورمونی ساخته میشوند، فروش گسترده و چشمگیری دارند.
با اینکه این تئوری بسیار متداول و پذیرفته شده است، اما موارد جالب و معماگونه ای نیز در این میان مطرح است؛ مثلا:
– کاهش میزان نوراپی نفرین، سروتونین و دوپامین در انسان موجب افسردگی نمیشود، با اینکه در حیوانات چنین رابطهای مشاهده شده است.
– با وجود اینکه برخی از بیماران مبتلا به افسردگی، سروتونین و نوراپی نفرینشان کم است، اما بیشترشان این گونه نیستند! مطالعات زیادی نشان میدهند که تنها ۲۵ درصد از افسردهها چنین کمبودهایی دارند.
– بعضی از بیماران مبتلا به افسردگی، میزان سروتونین و نوراپی نفرینشان به طرز غیرطبیعی بالاست و عدهای هم هستند که با وجود اینکه سابقه هیچ نوع افسردگی ندارند، اما میزان این هورمونهایشان کم است.
اگر دلیل افسردگی، عدم تعادل هورمونی نباشد چطور؟ یا اگر افسردگی به خودی خود یک بیماری نباشد، بلکه علامتی از یک مشکل پنهان باشد چه؟
این دقیقا همان چیزی است که تازهترین تحقیقات در مورد افسردگی به ما میگوید. یک تئوری جدید به نام «مدل ایمنی سیتوکین» میگوید، افسردگی یک بیماری نیست، بلکه یک علامت چند وجهی از فعالیت مزمن سیستمایمنی است.
به طور واضحتر: افسردگی میتواند علامتی از التهاب مزمن باشد.
ارتباط بین افسردگی و التهاب
هم اکنون پژوهشهای زیادی این نظر را دارند که افسردگی به واکنش التهابی مزمن با درجهای پایین مربوط است که همراه با افزایش استرس اکسیداتیو میباشد.
شواهد زیادی در این تحقیقات ارائه شده که رابطه میان افسردگی و التهاب را ثابت میکند:
– افسردگی همیشه در بیماریهای شدید التهابی وجود دارد.
– میزان بالاتری از التهاب، خطر ابتلا به افسردگی را افزایش میدهد.
– یک چهارم بیمارانی که اینترفرون (دارویی که برای درمان هپاتیت سی استفاده میشود و موجب التهاب چشمگیری میگردد) مصرف میکنند، دچار افسردگی زیادی میشوند.
– فرونشانی افسردگی بالینی معمولا همراه با برگشت نشانههای التهابی به حالت طبیعی است.
طی یک واکنش التهابی، هورمونی به نام سیتوکین در بدن تولید میشود. دانشمندان در اوایل دهه هشتاد کشف کرده بودند که سیتوکینهای التهابی، طیف وسیعی از علائم روانی و عصبی را ایجاد میکنند که کاملا ویژگیهای بارز افسردگی را منعکس مینماید.
جالب اینجاست که معلوم شده داروهای ضدافسردگی می توانند تولید سیتوکینهای پیش التهابی را کاهش دهند. همچنین میتوانند نمایانیهای ژنتیکی برخی از سلولهای ایمنی درگیر در فرایند التهاب را تغییر دهند.
همهی اینها یعنی داروهای ضدافسردگی، ضدالتهابهایی هستند که اگر التهاب، دلیل اولیه افسردگی باشد، میتوانند مکانیسم عملشان را ارائه دهند.
حالا این سوال مطرح میشود؛ که اگر التهاب، دلیل افسردگی باشد، دلیل التهاب چیست؟
وجه ارتباطی این موضوع این است که سبک زندگی مدرن ما پر از عواملی است که التهاب برانگیزند و برای همین بیماری را ایجاد میکنند. اگر بتوانیم این عوامل را پیدا کرده و التهاب را کاهش دهیم، میتوانیم از افسردگی پیشگیری کرده و یا حتی بیماری التهابی مزمن را که بخش ماندگار زندگی صنعتی ما شده است را برطرف نماییم.
موارد زیر، شایعترین علل التهاب هستند که به افسردگی منتهی میشوند:
تغذیه
تغذیه امروزی ما مشکلات زیادی دارد، چون پراز خوراکیهایی است که موجب التهاب میشوند، مانند آرد سفید، قند فراوان، چربیهای اکسیده شده، چربیهای ترانس و طیف وسیعی از مواد شیمیایی و نگهدارندهها. از آن طرف، غذاهایی که التهاب را کاهش میدهند، بسیار کم مصرف میکنیم، مانند چربی امگا ۳، غذاهای تخمیر شده و فیبر.
چاقی
یکی از مضرترین پیامدهای سبک زندگی و تغذیه امروزی، افزایش چاقی است. چاقی یک وضعیت التهابی محسوب میشود. مطالعات نشان داده افراد چاق، سیتوکینهای التهابی بالاتری دارند و کاهش وزن هم مربوط به کاهش این سیتوکینها میباشد. چاقی ارتباط تنگاتنگی با افسردگی دارد و با این که این ارتباط تا حدودی چندعاملی و پیچیده است، اما ظاهرا التهاب نقش مهمی در این میان دارد.
سلامت دستگاه گوارش
اختلال در میکروبیوم روده و سندرم روده چکه کن، هر دو باعث التهاب شده و منجر به افسردگی میگردند، مثلا سندرم روده چکه کن، به اندوتوکسینهایی به نام اشرشیا کلی ( LPS) اجازه میدهد تا از روده فرار کرده و وارد جریان خون شوند. مطالعات زیادی نیز ارتباط تغییرات نامطلوب باکتریهای ساکن در روده ما را با افسردگی شدید ثابت کردهاند.
استرس
استرس یکی از اصلیترین علل افسردگی است، اما ارتباط بین استرس و التهاب معروفیت چندانی ندارد. پژوهشها نشان دادهاند که استرس روانی اجتماعی موجب تحریک شبکهی سیتوکینهای پیش التهابی میشود. این افزایش در سیتوکینهای التهابی، همانطور که گفته شد، ارتباط نزدیکی با علائم افسردگی دارد.
فعالیت بدنی
شواهد بیشماری وجود دارد که نشان میدهد ورزش، شیوهای موثر در درمان افسردگی است و حتی در بسیاری از موارد، موثرتر از داروهای ضدافسردگی میباشد. همچنین معلوم شده که ورزش در افراد سالم می تواند از ابتلا به افسردگی جلوگیری نماید.
جالب اینجاست که، هنگام ورزش سیتوکینهای التهابی که مربوط به افسردگی هستند تولید میشوند و فورا هم مواد ضدالتهابی ایجاد میگردند! این پدیده را« hormetic effect » میگویند، که در ابتدا یک استرس موجب برانگیختگی یک واکنش کمکی در بدن شده و پیامدهای مثبت و ماندگار دربر دارد.
کمبود خواب
کمبود خواب مزمن میتواند حتی در افراد سالم هم، علائم التهابی را برانگیزد.
عفونت مزمن
عفونتهای مزمن، التهابهای مداوم ایجاد میکنند. بنابراین جای تعجب ندارد که افسردگی با انواع ویروسها و عوامل بیماریزا در ارتباط باشد.
پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه
پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه، دلایل دیگری برای التهاب مزمن هستند و به همین علت، عاملی بالقوه برای افسردگی محسوب میشوند.
کمبود ویتامین د
کمبود ویتامین د در بسیاری از جوامع شایع است و شواهد هم نشان میدهند که افسردگی با این کمبود ارتباط دارد. ویتامین د، واکنش به عفونت را کنترل میکند، مثل کاهش علائم التهابی که مربوط به افسردگی هستند. مصرف مکمل ویتامین د میتواند علائم التهابی را در برخی موارد کاهش دهد.
حال اگر دچار افسردگی هستیم چه باید کنیم؟
– سبک زندگی و تغذیه ضدالتهابی در پیش بگیرید. یعنی تغذیهتان پر از مواد مغذی باشد، غذاهای طبیعی، خواب کافی، مدیریت استرس، انجام فعالیتهای بدنی در حد متوسط و حفظ سلامت روده و گوارش.
– عوامل پنهان التهاب را شناسایی کنید. سعی کنید دلایل احتمالی و پنهان التهاب را پیدا کنید، عواملی که میتوانند موجب افسردگیتان شوند.
– به جز مواردی که در بالا گفته شد، این ها را هم مدنظر داشته باشید: در معرض فلزات سنگین بودن، در معرض رطوبت و کپک یا سایر بیوتوکسینها بودن، توقف موقتی تنفس در خواب و … .
منبع: tebyan.net