بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان ,دارونامه ,تغذیه سالم

 

آرتروز (به فرانسوی: Arthrose) یا اُستئوآرتریت (به انگلیسی: Osteoarthritis) بیماری بسیار شایعی است که در تمام مناطق جغرافیایی دیده می‌شود. به این بیماری، ورم مفاصل و استخوان‌ها و آماس مفصلی‌استخوانی هم گفته می‌شود.

آرتروز یک بیماری تخریبی پیش‌رونده در غضروف مفاصل است ولی علی‌رغم نام‌گذاری آن، یک بیماری التهابی نیست (بر خلاف روماتیسم مفصلی) چون التهاب در این بیماری یک عارضه ثانویه می‌باشد.
در آرتروز تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی داریم که باعث التهاب بافت‌های اطراف می‌گردد. این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل را درگیر سازد ولی شایع‌ترین مفاصل درگیر عبارتند از مفاصل دست ،پا، زانو، ران و ستون فقرات. این بیماری بسیار شایع است و در ۲۵٪ ویزیت‌های پزشکان عمومی و ۸۰٪ رادیوگرافی افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود (البته فقط ۷۰٪ آنان علامت دارند).

_ ساختمان مفصل چیست؟
مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار می‌گیرند. مفصل باعث می‌شود قسمت‌های مختلف بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان‌ها در مفصل به علت کششی است که از طریق عضلات به آن‌ها اعمال می‌شود. دو انتهای استخوان‌ها در جایی که با هم مفصل می‌شوند به وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده که به آن کپسول مفصلی می‌گویند.
در اطراف کپسول مفصلی نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آن‌ها لیگامان یا رباط می‌گویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند. غضروف یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان‌ها در محلی که در کنار هم قرار می‌گیرند را می‌پوشاند. مقدار کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان‌ها و در درون مفصل قرار گرفته که سطح غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم می‌کند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid یا مایع مفصلی می‌گویند.
مایع سینوویال به توسط بافت سینوویال ساخته می‌شود. بافت سینوویال لایه‌ای از سلول‌هاست که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.

_ علت آرتروز یا ساییدگی مفصل چیست؟
آرتروز بیماری مَفصلی است که ابتدا غضروف مفصل را درگیر می‌نماید. غضروف بافتی لغزنده است که انتهاهای استخوان‌ها را در یک مفصل می‌پوشاند. استخوان‌ها داشتن حرکتی آسان بر روی یکدیگر را مدیون غضروف‌های سالم هستند. وظیفه دیگر غضروف‌ها جذب تکانه‌ها در طی حرکات فیزیکی می‌باشد. در بیماری آرتروز غضروف‌ها نازک شده و به‌تدریج در برخی نواحی از بین می‌رود که باعث می‌شود استخوان‌های زیر غضروف‌ها به هم‌دیگر ساییده شوند. نهایتاً درد، التهاب و کاهش حرکت در مفصل به وجود آید. به مرور زمان مفصل شکل طبیعی خودش را از دست می‌دهد و زوائدی استخوانی در لبه‌های آن ایجاد می‌گردد که خود باعث درد و ناراحتی بیشتر می‌شود. برعکس سایر التهاب‌های مفصلی مانند روماتیسم مفصلی، آرتروز تنها مفاصل را درگیر می‌نماید و به سایر اندام‌ها کاری ندارد. روماتیسم مفصلی افراد جوان‌تر را مبتلا می‌کند و ممکن است علاوه بر درگیری مفصل فرد احساس مریضی، خستگی یا تب نماید.
این بیماری معمولا بعد از میان‌سالی بروز پیدا می‌کند و عوامل مختلفی می‌تواند در ابتلا به این بیماری اثرگذار باشد. اما بر اساس آن‌چه در مباحث علمی مطرح است استئوآرتریت در نتیجه کهولت، سن، وزن بالا یا استفاده بیش از حد از مفاصل ایجاد می‌شود.
شایع‌ترین مفاصل درگیر در این بیماری مفاصل دست، ستون‌فقرات و مفاصل تحمل‌کننده‌ی وزن مانند لگن و زانو است.

در صورتی که ابتلا به این بیماری ناشی از صدمات فیزیکی یا بیماری‌ها نباشد، استئوآرتریت اولیه نامیده می‌شود که این بیماری اغلب به دلیل افزایش سن ایجاد می‌شود. با افزایش سن، پروتئین موجود در غضروف مفصلی از بین رفته که سبب لایه لایه شدن آن‌ها و ایجاد شکاف‌های ریز در ناحیه غضروف می‌شود که در نهایت منجر به تخریب کامل غضروف می‌شود. استفاده مکرر مفصلی که غضروف مفصلی آن ساییده شده است به تدریج التهاب غضروف، درد و تورم مفصل را به دنبال خواهد داشت. با از بین رفتن عملکرد غضروف، ما بین استخوان‌ها اصطکاکی ایجاد می‌شود که سبب درد و محدودیت و خشکی در حرکت می‌شود. التهاب غضروف موجب تحریک استخوان‌سازی می‌شود که حاصل این فرآیند ایجاد خارهای استخوانی یا استئوفیت‌ها می‌باشد.

استئوآرتریت ثانویه ناشی از عوامل متعددی چون چاقی، ضربات مکرر، جراحی مکرر، اختلالات متابولیسم، ناهنجاری‌های مادرزادی مفصل، نقرس، دیابت، اختلالات هورمونی و مشکلات ناشی از مشاغل خاص است.

استئوآرتریت زودرس را نیز می‌توان در وزنه‌برداران، فوتبالیست‌ها و کارکنان ارتش به دلیل ضربات مکرر به بافت مفصل (رباط‌­ها، استخوان­‌ها و غضروف مفصلی) مشاهده کرد. استئوآرتریت برخلاف لوپوس یا آرتریت روماتوئید، یک بیماری سیستمیک نیست و تنها درگیری مفاصل در آن وجود دارد.

_ علائم آرتروز
شایع‌ترین علائم استئوآرتریت ( آرتروز )، درد مفاصل است که بتدریج شروع شده و در طول زمان شدت آن بیشتر می‌شود. تغییرات آب و هوا به خصوص سرما و رطوبت ممکن است درد را افزایش دهند.
محدودیت حرکت، خشکی و کاهش انعطاف‌پذیری مفاصل در ابتدای روز بیشتر بوده و بتدریج در طول روز کم می‌شود. البته این خشکی زودتر از خشکی که در روماتیسم مفصلی دیده می‌شود خوب می‌شود و معمولا این بهبود حدود ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد.
تورم و التهاب در مفاصل تحت تاثیر گاهی اوقات ایجاد می‌شود.
تغییر شکل در مفاصل به علت استئوآرتریت ناشایع است اما گاهی اوقات ایجاد می‌شود.
صدا دادن یا ساییده شدن مفاصل در هنگام فعالیت
تعدادی از بیماران ممکن است هیچ‌گونه علائم بالینی نداشته باشند و در عکس ساده تغییرات مفاصل به نفع استئوآرتریت باشد.

استئوآرتریت ( آرتروز ) در ناحیه زانو رایج‌تر است که اغلب به دلیل وزن بالای نیمه‌ی فوقانی بدن و افزایش وزن است. این امر خود موجب تغییر شکل مفصل به صورت خمیدگی به سمت خارج و زانوی پرانتزی می‌گردد. تا کنون درمان موثری جهت درمان این بیماری صورت نگرفته است و درمان‌های دارویی موجود، محافظه کارانه بوده و گاهی پاسخ‌گوی درد، محدودیت حرکت بیمار نیستند. از دیگر روش‌های درمانی در موارد پیشرفت بیماری می‌توان به درمان با سلول‌های بنیادی و تعویض مفصل اشاره کرد که در صورت عدم کنترل بیماری، استئوفیت‌ها در ستون مهره بر روی اعصاب نخاعی فشار آورده و درد شدیدی به همراه گزگز و بی‌حسی ایجاد می‌کند.

_ تست تشخیصی
هیچ تست تشخیصی خونی برای درمان استئوآرتریت وجود ندارد و هدف از درخواست تست‌های خونی رد سایر علل است. رادیوگرافی ساده در تایید تشخیص و رد سایر حالات می‌تواند کمک کننده باشد. روش‌های پیشرفته از قبیل CT یا MRI به ندرت لازم است مگر این‌که تشخیص مورد شک باشد و یا ظن قوی به سایر تشخیص‌ها از قبیل آسیب به منیسک‌ها مطرح باشد.
از رادیوگرافی ساده مفصل می‌توان برای تشخیص یک مفصل مبتلا به آرتروز استفاده کرد که در آن علائم زیر دیده می‌شوند.

کم شدن فاصله مفصلی به عبارت دیگر کم شدن فاصله بین دو سر استخوانی که مفصل را تشکیل داده‌اند.
تشکیل استخوان اضافه در کنار سطح مفصلی استخوان‌ها که به آن‌ها استئوفیت می‌گویند.
افزایش تراکم استخوان در زیر سطح مفصل
ایجاد کیست‌های استخوانی در زیر سطح مفصل
تغییر شکل سطح مفصل و کج شدن امتداد استخوان‌های تشکیل‌دهنده آن

از دیگر تکنیک‌های تشخیصی می‌توان به آرتروسکوپی، جراحی فضای داخلی مفصلی، اشاره کرد. در این روش ناهنجاری‌ها و صدمات وارده به غضروف، رباط‌ها و سایر ساختارهای مفصلی شناسایی شده و در صورت امکان ترمیم می‌شوند. مزیت این روش به جراحی باز، دوره ی نقاهت کوتاه‌تر آن است.

_ درمان
تنها راهکار قطعی موجود برای توقف تخریب غضروف مفصلی و ترمیم آن، کاهش وزن و ممانعت از فعالیت‌های آسیب‌رسان به مفصل است. هدف اصلی درمان، کاهش درد، التهاب و بهبود عملکرد مفصل است. در بیمارانی که درد مشاهده نگردیده است، نیاز به درمان نیست. در بعضی بیماران درمان­‌های محافظه کارانه مثل استراحت، ورزش، کنترل تغذیه، کاهش وزن، فیزیوتراپی، بهبود عوامل شغلی و استفاده از وسایل حمایت‌کننده مثل بریس و عصا کافی است. اما در بیمارانی که اقدامات فیزیکی کافی نیست، درمان‌های دارویی می‌تواند تکمیل کننده باشد. این درمان‌ها به شکل‌های موضعی، خوراکی و تزریق داخل مفصلی تجویز می‌شوند و در صورت ناموفق بودن روش‌های فوق، جراحی الزامی است.
استراحت مفصل و پرهیز از کارهایی که درد را تشدید می‌کند، فشار وارده به مفصل را کاهش داده، درد و تورم را تخفیف می­‌دهد. انجام فعالیت‌های ورزشی تا جایی که سبب بروز درد نشود، مانع پیشرفت آرتروز می­‌شوند. این امر با مکانیزم‌های زیر بدست می‌آید.

بالا بردن قدرت عضلات اطراف مفصل و پررنگ‌تر کردن نقش حفاظتی عضلات
جلوگیری از خشکی مفاصل و بهبود تحریک آن‌ها
کاهش وزن و بالا رفتن استقامت بدنی

_ داروهای تجویزشده‌تان را مصرف کنید
پزشک شما برای‌تان داروهایی را تجویز کرده است که به کنترل درد و سایر علائم آرتروز کمک می‌کنند. همچنین، داروهایی را تجویز کرده است که بر پیشرفت بیماری آرتروز تأثیر بگذارد و آن را کند می‌کند. برای این‌که داروها تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند، باید آن‌ها را هما‌ن‌گونه که تجویز شده‌اند مصرف کنید. حتما خودتان می‌دانید که این مورد یکی از بدیهی‌ترین چیزها برای مبارزه با هر بیماری است.

نکات مربوط به مدیریت درد آرتروز و نیز نکات مرتبط با داروها و چالش‌های روزانه را بیاموزید. البته شما باید داروهایتان را نیز مصرف کنید، مگر نه؟ و ممکن است گاهی به‌راحتی مصرف داروها را سرسری بگیرید و آنها را فراموش کنید، اما لزوما نباید این‌طور باشد و شما می‌توانید مصرف داروها را به خود یادآوری کنید. خودتان بهترین روش یادآوری را بهتر از هر کس می‌دانید. این مسئله را در اولویت قرار بدهید. برای مبارزه با آرتروز باید حتما داروهای تجویزشده را طبق دستور پزشک و به‌موقع مصرف کنید.

مسکن خفیف مثل آسپرین و استامینوفن پاسخ‌گوی درد بسیاری از بیماران است که بر طبق مطالعات، دوز کافی استامینوفن در کاهش درد استئوآرتریت زانو با سایر داروهای ضدالتهاب برابری می‌کند و همچنین عوارض کمتری دارد. از سایر درمان‌های موجود، می‌توان لوسیون‌های ضدالتهاب مانند دیکلوفناک رو نام برد. اگر درد بیماری کاهش نیابد، داروی بعدی، ضدالتهاب‌های غیراستروییدی مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن یا مهارکننده‌های مانند سلکوکسیب است.

علاوه بر درمان‌های دارویی خوراکی، درمان‌های دیگری که به بیمار کمک می کنند عبارتند از:
تزریق استروییدها (کورتون) به داخل مفصل برای کاهش درد و التهاب که در سال‌های دور انجام می‌گرفت و با پیدایش درمان‌های جدیدتر و مؤثرتر، به ندرت انجام می‌شود.
تزریق مایع مفصلی مصنوعی (اسید هیالورونیک) به داخل مفصل که به مدت ۳ تا ۶ ماه موجب کاهش درد بیمار می‌شود.
پماد فلفلبرای تسکین درد
فیزیوتراپی: اگر پس از ۶ تا ۸ هفته موجب بهبود درد نشود، احتمالا ادامه آن نیز موثر نخواهد بود.
پیوند سلول‌های بنیادی می‌تواند زانوهای آسیب‌دیده را درمان کند

در صورت درد شدید مقاوم به درمان و عدم امکان جراحی، تزریق هیالورونیک اسید به داخل مفصل کمک کننده است. هیالورونیک اسید به صورت موقت مایع مفصلی را حفظ می‌کند. توان مفصل را افزایش داده و احتمالا روی گیرنده‌های درد اثر مستقیم دارد.

_ درمان جراحی
جراحی در موارد بسیار شدید گزینه انتخابی است که آرتروسکوپی ترمیم پارگی غضروف را بدون جراحی باز میسر می‌کند. در بیمارانی که مفصل دچار تغییر شکل شده خصوصا برخی تغییر شکل­‌های زانو، استئوتومی به کار می‌رود که در این روش قسمتی از استخوان که برهم زنده تعادل است برداشته می‌شود. آرترودز (جوش دادن استخوان­‌ها و ثابت کردن مفصل) و تعویض مفصلی روش‌هایی هستند که در موارد شدید تخریب مفصلی به کار می­‌روند.

_ سلول درمانی
در این شیوه سلول‌های مزانشیم (با نام محصولی مزوسترسل) از ناحیه مغز استخوان جدا شده و به ناحبه دچار عارضه آرتروز تزریق می‌شود. سلول‌های مزانشیم دارای قابلیت تکثیر و تمایز به انواع رده‌های مختلف استخوان‌ساز، غضروف‌ساز و چربی‌ساز می‌باشد. این سلول‌ها با واسطه پیام‌های .شیمیایی حاصل از بافت آسیب‌دیده، به آن ناحیه مهاجرت کرده و تمایز می‌یابد. در نتیجه گزینه مناسبی جهت درمان بیماری آرتروز می‌باشد.

_ رژیم غذایی سالم و سرشار از غذاهای ضدالتهاب داشته باشید
البته رژیم غذایی سالم به همه‌ی افراد توصیه می‌شود. این امری بدیهی‌ست که همه باید غذای سالم مصرف کنند، اما افراد مبتلا به آرتروز، به‌ویژه مبتلایان به آرتروز از نوع التهابی، علاوه‌بر مصرف غذاهای سالم باید بدانند که کدام غذاها به درمان التهاب کمک می‌کنند و کدام غذاها التهاب را افزایش می‌دهند. در این زمینه، می‌توان با آزمون و خطا متوجه این قضیه شد، چراکه آزمون و خطا ارزش مبارزه با آرتروز را دارد.

_ به‌طور مداوم در فعالیت‌های بدنی و ورزشی شرکت کنید
این خیلی مهم است؛ به‌قدری که شاید باید در رتبه‌ی نخست این فهرست قرار می‌گرفت. هرچقدر از اهمیت ورزش و فعالیت بدنی برای بیماران مبتلا به آرتروز سخن بگوییم، کم است. اما باز هم باید خاطرنشان کرد که این روش‌ها ترتیب و اولویتی ندارند؛ بلکه مبتلایان به آرتروز باید همه‌ی این اقدامات را برای مبارزه با آرتروز انجام دهند. ورزش، فعالیت بدنی و تحرک برای تقویت عضلات اطراف مفاصل خیلی مفید است. همچنین، به تقویت استخوان و نیز قوای کلی و سطح انرژی بدن کمک شایانی می‌کنند. ورزش همچنین بر کیفیت خواب، توانایی در حفظ وزن ایده‌آل و سلامت کلی بدن تأثیر به‌سزایی دارد. نباید آن را گزینه‌ای اختیاری درنظر گرفت، بلکه ورزش و فعالیت بدنی برای مبارزه با آرتروز یک الزام است. ورزش و فعالیت فیزیکی را ترجیحا هر روز ولی قطعا به‌طور مرتب انجام دهید.

_ خواب کافی داشته باشید
واقعیت است که مبتلایان به آرتروز با مشکلات خواب دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، اما ازآنجاکه این مشکلات نادیده گرفته می‌شوند، به مشکلات بزرگ‌تری تبدیل می‌شوند. مبتلایان به آرتروز خیال می‌کنند که چاره‌ای برای حل این مشکل نیست. اما باید بدانید که روش‌هایی برای مبارزه با کم‌خوابی وجود دارد. اگر شما هم با کم‌خوابی و مشکلات مرتبط با خواب دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید، این مسئله را با پزشک خود درمیان بگذارید. با اینکه واقعیت این است که آرتروز در خواب شما تداخل ایجاد می‌کند، اما باید بدانید که توجه به مشکل کم‌خوابی نیمی از روند مبارزه با آرتروز است.

_ هنگام انجام فعالیت‌های روزانه بر محافظت از مفاصل خود تمرکز کنید
حرکات بدنی نامناسب می‌تواند باعث افزایش درد مفاصل مبتلا به آرتروز شما شود و حتی به مفاصل سالم نیز آسیب وارد کند. باید نسبت‌به محافظت از مفاصل خود هوشیار باشید. درواقع این نکته خیلی فراتر از توجه به وضعیت بدنی مناسب است. محافظت از مفصل عبارت است از استفاده‌ از دستگاه‌های کمک‌کننده هنگام ضرورت و نیاز، برقراری توازن بین کار و استراحت، مراقبت از وزن بدن و نگه داشتن آن در حد ایده‌آل جهت جلوگیری از وارد آمدن فشار اضافی بر مفاصل. این‌ هدف نهایی اصول محافظت از مفاصل است؛ جلوگیری از وارد آمدن فشار بر مفاصل به هر نحو و در هر زمان که ممکن است. این بخش بزرگی از مبارزه با آتروز است.

_ تلاش کنید سطح استرس خود را پایین بیاورید
محققان می‌گویند که استرس می‌تواند برخی از انواع آرتروز، نظیر روماتویید را در افراد مستعد ایجاد کند. بسیاری از مبتلایان به آرتریت روماتویید می‌توانند به اتفاقی اشاره کنند که چند ماه قبل از شروع اولین علائم آرتروز برای آنها رخ داده است و طی آن استرس زیادی متحمل شده‌اند. شاید شما فکر کنید آن اتفاق و ایجاد علائم آرتروز در فرد تصادفی بوده است. چه کسی واقعا می‌داند؟ اما به‌هرحال این نظر پذیرفته شده است که استرس می‌تواند باعث آرتروز شود. از این جهت استرس خواه در بروز آرتروز تأثیر داشته باشد و خواه آن را بدتر کند، باید به تأثیر آن واقف باشید و تا جایی که می‌توانید، استرس خود را کنترل کنید. به‌یاد داشته باشید که این خود بخشی از روند مبارزه با آرتروز است.

_ اگر کمک نیاز دارید، درخواست کنید
محدودیت‌های فیزیکی و کارکردی، بخشی از زندگی یک فرد مبتلا به آرتروز است. هرچقدر هم قصد انکار این مسئله را داشته باشید، به‌هرحال باید قبول کنید که دیگر نمی‌توانید کارهایی را که قبلا انجام می‌دادید، به‌راحتی انجام دهید. آرتروز باعث می شود تا کارهای خانه، خرید و تمیز کردن منزل برای‌تان دشوار شود. فعالیت‌های روزمره‌ و عادی برای‌تان سخت‌تر خواهد بود. وضعیت خوبی نیست. ممکن است مجبور به درخواست کمک شوید. یادتان هست آخرین‌بار دوستان و اعضای خانواده‌تان به شما گفتند اگر کمکی خواستید از آنها طلب کنید. حالا وقتش است. این هم بخشی از روند مبارزه با آرتروز است.

_ هر روز به چیزی «بله» بگویید
آرتروز بر زندگی‌تان سایه می‌اندازد. البته اینکه این سایه تا چه اندازه تیره و بلند است، بسته‌به شدت بیماری متغیر است. ممکن است آرتروز وارد زندگی شما شود و روند عادی زندگی‌تان را مختل کند. وقتی پیشرفت کند و وضع بدتر شود، طبیعتا بر آن کارهایی که نمی‌توانید انجام دهید متمرکز خواهید شد، نه کارهایی که قادر به انجام‌شان هستید. مبارزه با این وضع همان‌قدر اهمیت دارد که مبارزه با جوانب فیزیکی آتروز. وقتی خواستید به چیزی نه بگویید، مبارزه را به خود یادآوری کنید و درعوض بله بگویید. اگر برنامه این شد که به پیاده‌روی بروید (برای ورزش و فعالیت بدنی) بله بگویید، اگر دوست‌تان شما را به ناهار دعوت کرد بله بگویید، اگر یکی از اعضای خانواده شما را به گشت‌و‌گذار در طبیعت و نگاه کردن به آسمان پرستاره و پرندگان دعوت کرد بله بگویید.اینها تنها نمونه هستند، اما جان کلام این است که به‌هرترتیب خود را از درد دور کنید – و این کار را هر روز انجام دهید!

_ هر روز به چیزی «نه» بگویید
بخشی از یادگیری تعامل با آتروز این است که توازن و تعادل را بلد شوید، بدین معنی که حد خود را بدانید و زیاده‌روی نکنید. محدودیت‌های فیزیکی‌ای وجود دارند که واقعیت بیماری شما هستند و شما باید آنها را بپذیرید. اینکه بپذیرید کارهایی هستند که دیگر نمی‌توانید مثل قبل آنها را انجام دهید سخت است. گاهی اوقات، داشتن مهارت نه گفتن نه‌تنها عیبی ندارد، بلکه گاهی حتی لازم و ضروری است. قبول واقعیت بیماری بخشی از برنده شدن در مبارزه با آرتروز است.

_ مشکلات‌تان را پیوسته ارزیابی کنید
بررسی کنید و ببینید که کدام‌یک از چالش‌ها و مشکلات مرتبط با آرتروز که در زندگی‌تان برجسته‌تر هستند، به توجه بیشتری نیاز دارند. مثلا آیا دردتان به‌طور کافی کنترل نمی‌شود؟ آیا افسرده هستید؟ آیا برای انجام کارهای منزل یا در بیرون با مشکل مواجه هستید؟ آیا به‌خاطر هزینه‌ی مراقبت‌های درمانی با مشکلات مالی مواجه هستید؟ حس می‌کنید کسی وضعیت شما را درک نمی‌کند؟ خوب است بدانید برای حل مشکلات، به اولین نفری که باید مراجعه کنید پزشک‌تان است. گرچه پرشک‌تان فورا برای تک‌تک مشکلات‌تان چاره‌ای نمی‌اندیشد، اما قادر به راهنمایی شما خواهد بود یا می‌تواند شما را به کسانی که راه‌حلی برای مشکلات‌تان دارند معرفی کند. این شما هستید که باید مشکلات خود را بیان کنید و آنها را به‌طور روشن بازگو کنید و کمک بخواهید. اگر مشکل را ندیده بگیرید یا لب باز نکنید و آن را مطرح نکنید، هیچ‌کس نخواهد فهمید و مشکل هم به قوت خود باقی خواهد بود. فقط یادتان باشد که گفت‌وگو و استقامات بخشی از روند مبارزه با آرتروز است.

منابع:

۱- fa.wikipedia.org

۲- celltech.ir

۳- chetor.com